بناهای باستانی و اسلامی ایران همگی دارای لطف خاص خودشان هستند كه معماران تلاشگر و هنرمند با اطلاعات و دانش معماری بالا به تأسیس بناها همت گماردهاند
قیمت فایل فقط 26,000 تومان
عنوان صفحه
- فصل اول
مسجد در معماری ایران......................................................... 5
عملكردهای مساجد مختلف...................................................... 7
خصوصیات فضاهای كالبدی مسجد.......................................... 9
- فصل دوم
مسجد جمعه یزد.................................................................... 15
مسجد جامع قدیم................................................................... 16
مسجد جامع نو...................................................................... 19
كتیبهها ..............................................................................
فضای جلوخان .................................................................... 26
سردر و پیش درگاه............................................................... 28
دهلیز (كریاس) .................................................................... 31
منار................................................................................... 42
شبستان شرقی ..................................................................... 43
شبستان غربی...................................................................... 44
شبستان شاهزاده................................................................... 44
صحن داخلی........................................................................ 44
ایوان اصلی......................................................................... 45
زیر گنبد ............................................................................ 47
دالانها و شاه نشینهای متصل به ایوان........................................ 49
در و درگاههای شمالی و غربی ............................................... 50
پایاب ................................................................................ 51
سنگهای قبر غیره منصوب .................................................... 51
كتابخانه ............................................................................. 52
- فصل سوم
تزیین در معماری ................................................................ 55
انواع تزئینات....................................................................... 59
كتیبهها .............................................................................. 59
تزئینات هندسی .................................................................... 61
تزئینات گیاهی ..................................................................... 62
نكاتی راجع به تزئینات .......................................................... 65
تأثیر رنگ در تزئین معماری.................................................. 69
بررسی رنگها ..................................................................... 71
رنگ سفید .......................................................................... 72
رنگ آبی............................................................................ 72
رنگ قرمز.......................................................................... 74
رنگ زرد........................................................................... 75
رنگ سبز........................................................................... 77
كنارهم قرارگیری رنگها ........................................................ 77
معماری و نگارگری ............................................................. 79
نگاهی به اشكال هندسی و تطابق آنها با رنگهای اصلی.................. 80
رنگها در شب...................................................................... 81
جلوه رنگ در كاشی معرق..................................................... 82
طلوع و غروب.................................................................... 82
مفهوم نقوش........................................................................ 83
- فصل چهارم
مصالح تزئینات در مسجد جامع یزد ......................................... 90
آجر................................................................................... 91
گچ..................................................................................... 93
سنگ................................................................................. 94
چوب................................................................................. 95
كاشی................................................................................. 95
تاریخچة ظهور و انحطاط....................................................... 96
انواع كاشی ......................................................................... 98
مقرنس............................................................................... 99
پیوست 1
پیوست 2
تصاویر پروژه عملی
مطالب این مجموعه با عنوان بررسی تزئینات و نقوش مسجد جامع یزد گردآوری شده و سعی بر آن بوده تا جایی كه متون تاریخی باقیمانده و منابع و سوابق تاریخی مسجد جامع یزد اجازه داده است به ذكر توضیحاتی راجع به مصالح و كتیبهها و تاریخ بنای آن و تغییرات ایجاد شده بر آن در طول سالیان، بپردازیم.
اگر چه نقوش شكل گرفته بر آن به طور عموم در تمام بناهای اسلامی ایران به چشم میخورد ولی خالی از لطف نبود كه به بررسی تزئینات این مجموعه بپردازیم زیرا مجموعه بنای مسجد جامع یزد در شهری است كه دارای بافت سنتی دست نخوردهای نسبت به بناهای شهرهای دیگر است، با این حال بناهای باستانی و اسلامی ایران همگی دارای لطف خاص خودشان هستند كه معماران تلاشگر و هنرمند با اطلاعات و دانش معماری بالا به تأسیس بناها همت گماردهاند.
حال چه به صورت تحقیق دانشگاهی یا هر عنوان دیگری قطعاً علاقه و توجه شخصی و میل به دانستن در مورد این مطلب مرا بر آن داشت تا مروری هر چند اندك بر این پیشینة عظیم تاریخی داشته باشم و به این مسیر رنگارنگ قدم گذاشته و هنر گوشه دیگری از این سرزمین را ورق بزنیم، وارد فضای زیبا و ملكوتی شویم از داخل مقرنسها عبور كنیم و ایوانها را پشت سر گذارده و راه پر پیچ و خم نقوش اسلیمی و ختایی را گرفته از داخل بوتهها گذشته و مناره ها را دور بزنیم تا شاید نفحهای از روح خلاق و ذوق هنری معمار و نقشبند این بنا از روح خسته ما گذر كند و جانی تازه به ما ببخشد.
به هر حال دیدن و مشاهده كردن این گونه هنرهای تاریخی كه از سالیان باقی مانده شاید تلنگری باشد برای تمامی از تلاش افتادگان راه هنر و بروز خلاقیت و پشتكار.
هنر جوهرهای است كه در ذات هر ایرانی به فضل الهی به ودیعه نهاده شده است. به همین علت جلوههای هنر در تمام مظاهر و مقوله های زندگی ایرانی مانند: معماری، نقاشی ، خط و كتابت ، پارچهبافی، قالی وگلیمبافی، فلزكاری، سفالگری و ...... در طول تاریخ بروز و ظهور داشته و دنیایی از زیباییها، ذوق، خلاقیت و ابتكار را پدید آورده است.
یكی از مظاهر انعكاس هنر ایرانی در معماری این سرزمین است. هنرمند معمار ایرانی، از ابتدای كار و از هنگام بكارگیری آجر كه از مصالح اولیه احداث بنا به شمار میرفته زیباترین نقشها و طرحها را هنگام احداث دیوارها و پوشش گنبد ها وگوشواره ها، مقرنسها و طاقنماها خلق كرده است و در روند تكاملی آن با گره چینی، گلاندازی، گرهسازی و آجركاری خفته و رفته، شاهكارهای بینظیری را به وجود آورده است.
هنگام استفاده از گچ با خلق گچبریهایی با نقوش هندسی، گیاهی، دنیایی از خلاقیت را كه در دنیا بی نظیر میباشد آفریده و در استفاده از چوب برای پنجره ها و درها با بهرهگیری از فنونی نظیر منبت، مشبك، معرق، كندهكاری، خاتمسازی و نقاشی روی چوب، اعجاز باور نكردنی را پدید آورده است.
برای تزیین بنا از كاشیهایی نظیر یك رنگ، هفت رنگ، معرق، طلایی و .... شیشه و آیینه در شكلها و رنگها و ابعاد گوناگون، مدد جسته و دنیایی از زیبایی و خلاقیت و هنر را عرضه كرده و همه اینها به همراه حجاریهای زیبا، بنا هایی را در جای جای ایران بر پا و استوار كرده است.
بدون تردید تحقق این همه زیباییها و خلاقیت جز به مدد عشق به معبود امكانپذیر نبود، چرا كه بیشترین جلوه آنها را در مسجد، محراب و زیارتگاه میتوان دید.
بناهای مذهبی، همواره مورد احترام و توجه ملل و اقوام مختلف در طول تاریخ بوده است، و به لحاظ همین اهمیت، پیوسته كاملترین تجربه های هنری هنرمندان برجسته هر دوره تاریخی در خدمت معماری و تزیین نقوش به كار رفته در احداث چنین اماكنی بوده است. این علاقه و توجه و بذل سرمایه های مادی و معنوی، نه از باب منافع اقتصادی و اغراض مادی، بلكه بر مبنای كشش و علاقهای قلبی بر اساس گرایش فطری مردم به مكاتب الهی بروز كرده است. چه بسا مردمی كه با مشكلات و تنگناهای اقتصادی قرین بوده، اما در سرمایهگذاری برای مظاهر معنوی، از جمله بناهای وابسته به مقدسات مذهبی، از هیچگونه ایثاری فروگذار نكرده اند.
بناهای رفیع و با شكوهی كه در طول تاریخ برای معابد، مساجد و كلیساها، سربرافراشتهاند، با یك پشتوانه قلبی و عشق حقیقی همراه بوده است.
در تاریخ اسلام، مسجد در رأس توجه مردم، به ویژه هنرمندان معتقد به مبانی دینی قرار داشته است. در دوره هایی كه اثری ازپیشرفتهای علمی و صنعتی در هیچ كجای عالم دیده نمی شود، برجستهترین آثار معماری جهان، از میان مساجد بزرگ در جای جای سرزمنیهای اسلامی بر جای مانده است، اگر چه به علل گوناگون، بویژه هجوم ارتشهای متجاوز بیگانه به كشورهای اسلامی بسیاری از ابنیه مهم و مساجد تاریخی دچار تخریب و ویرانی شده و آثار مهم مكتوب و میراث فرهنگی مسلمین كه دستخوش غارت و آتشسوزی در كتابخانههای مهم جهان اسلام شده است، ما را از گنجینههای مهمی محروم كرده است، با این حال آنچه بر جای مانده، خود دریچهای است برای شناخت عظمت معماری به كار رفته در بنای مساجد بزرگ تاریخی، بویژه آن كه در معماری و كاشیكاری بناها، مظاهر معنوی و مفاهیم والای مذهبی چه در انتخاب رنگ و چه در انتخاب شكل و فرم بسیار ماهرانه تلفیق شدهاند، و فضایی به وجود آورده است كه انسان شیفته معنویت را بسوی خود می خواند.
- مسجد در معماری ایران
- عملكردهای مساجد مختلف
- خصوصیات فضاهای كالبدی مسجد
« مسجد » در معماری ایران.
در هنر و معماری ایرانی و به ویژه معماری مساجد با دو پدیده شكل و محتوا یا عینیت و ذهنیت - و در یك كلام قالب و روح مواجهیم.
هنر معماری دارای سه جنبه است یكی جایگاه اثر در شهر یا معماری شهری ، طراحی خود بنا یا حجم اثر، و در نهایت هنرهای وابسته به معماری كه شامل مواردی چون نور و رنگ و نقش است، میگردد كه این اخیر با آنكه نقشی محوری در آنچه كه معماری ایرانی نا میده میشود دارد، اما در دورههای پسین، این شیوه یا مهجور گشته یا نقشی حاشیهیی یافته است. حال آنكه چنین ظرفیتی را دارد كه فضا سازی كند و بدون اینكه تركیب احجام نامتجانس ضرورت یابد، فضاهای دلخواه را ایجاد نماید.
انسان- و به تبع او اثر هنری- موجودیت نمی یابد، مگر آنكه قالب و روحی داشته باشد. قالب و روح دو وجه منفك یا همراه و تركیبی نیستند، بلكه وجوهی محشور و عجیبند كه هیچ كدام بدون دیگری موجودیت و معنا نمی یابد. نه هر قالبی محمل هر روحی است و نه روحی تاب نشستن بر هر قالبی را دارد. این دو تنها با یكدیگر موجودیت می یابد و رشد می كنند و مرتبت وجودی مییابند.
در هنر معماری، اثر و روح حاكم بر جابجایی آن از یكدیگر منفك نیستند و نمیتوانند كه باشند. نمیتوان فضایی را تخیل نمود، بدون آنكه صورت و شمایلی برایش قائل گشت و به همین عنوان نمی توان صورت و شمایلی تصور نمود و مصالح آن را در نظر نداشت. روح فراخ در همنشین با قالب تنگ همچون انیسش خرد و تحقیر میگردد یا قالب شكسته بر میدارد. قالب فراخ نیز ذلیل روح خرد شده، ویرانه میشود. این دو تنها بار شد متناسب و همپای یكدیگر، كارا و زیبنده میگردند. در فضاسازی ایرانی علاوه بر تركیب یا انتزاع حجمی، از نقوش و رنگ و نور پردازی هم، به منظور القای انتزاع یا تركیب فضایی استفاده شایان و قابل توجهی می شود به این معنا كه در یك فضای راسته، شكست نور یا تفرق نقوش، قطعهای را مجرد یا گسسته می نمایاند و بالعكس بدین لحاظ شناخت نقوش و در رأس آن گره بنایی، در فضاسازی ایرانی نقشی مؤثر و ناگزیر دارد.
موضوع قالب و روح در بیان هنری و فضاسازی معماری، نه ماجرای راكب و مركب كه بحث وجود و موجودیت است. تذهیب كاران در طراحی، اشكالی را میآفرینند كه «مداخل» نام دارد و آن صورت اشكالی است كه «روالت» به هنگام نقشپردازی خود بخود «بوم آلت» را نیز مد نظر دارد. و هیچ یك از آلتهای «رو» و «بوم» بدون دیگری موجودیت نمییابند. اما هر مداخلی مناسب هر زمینهای نیست. به این معنا كه تیزی و پخی یا راستگی و نقوس نقش مداخل را، نه اراده نقشبند كه منظور نظر او، یعنی مكانت و فضا سازی نقش است كه تعیین می كند. هرچند كه رنگ و نور نیز در این نقوش تأثیر ناگزیر و بسزا دارند، مداخل نهایتاً در پیچیدهترین و رفیعترین مرتبت خود به گره بنایی مبدل میشود. گره در مسیر تحول خود از مداخل تا گره و از گره تا « گره در گره » و حتی « شاه گره » تا آنجا پیش می رود كه به شطرنج معماران معروف میگردد. اما در این عرصه همچنان انعطاف و قالب خود را به صور و طرق مختلف حفظ مینماید و به گره كند و تند و شل و در مواضعی دستگردان مبدل می شود كه به انضمام رنگ، قوالبی هم شأن و محشور با روح حاكم بر فضا سازی است.
معرفت حاكم بر هر اثر معماری یا شهری، نقشی بنیادین در تحول شخصیت و ادراك حیثیت آن اثر در طول زمان و همچنین در احساس مخاطبان ایفا می نماید. نقوش در فضاسازی نقشی تعیین كننده دارند. فضا سازی مناسب، با مجموعه تمهیدات مندرج در آن رمز ماندگاری و موجب جاودانگی این آثار در طول حیات بشری گردیده است.
كاربرد نقوش در حیثیت خارجی و فضاسازی درونی هر اثر معماری، مؤثر و بلكه تعیینكننده است. گره بنایی در میان نقوش ایرانی جایگاهی رفیع و بی مانند دارد، تا آنجا شاید نقش دیگری همچون گره در فضاسازی معماری ایرانی عمومیت نیافته و دخیل نگشته است.
همانگونه كه دین اسلام، تنها دین عبادت و پرستش و توجه به آداب و مراسم عبادی نیست و حوزه نفوذ احكام و قوانین آن شامل همه ابعاد و عرصه زندگی فردی و جمعی است، مسجد نیز، تنها فضایی ویژه برای عبادت نمی باشد.
بلكه علاوه بر جلسههای وعظ و ارشاد مسلمین، حلقهها و مجالس درس و بحث نیز در آن تشكیل میشد و میشود. حتی پس از اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم هجری كه فضای مدرسه به صورتی جدا و متمایز از مسجد پدید آمد، همواره در برخی از مسجدها تدریس علوم مذهبی تا قرن و دهههای اخیر ادامه داشته است. علاوه بر این اغلب مسجدها سنگر مبارزه اجتماعی مردم علیه حكام جبار، و كانون تجمع مردم در هنگام خوف و اضطرار بوده است.
مسجدها را از نظر دامنه تنوع و حوزه كاركرد های آنها می توان به چهار گروه طبقهبندی كرد: گروه نخست، شامل مسجدهای جامع و مسجدهای بزرگی میشود كه توسط سلاطین، وزاء و حكام ساخته می شدند. اداره عموم این مسجدها توسط بانی یا مأموران دولتی صورت می گرفت و آنان در اغلب موارد به هر كسی اجازه پیشنمازی یا تدریس در این مكان را نمی دادند بلكه اشخاصی كه مورد تایید باقی قرار میگرفتند به منصب پیشنمازی یا تدریس برگزیده میشدند. دربرخی از مسجدهای جامع، چند پیشنماز همزمان به اقامه نماز میپرداختند و پیروان هر مذهب و مسلك با اقتدا به پیشوای خود، نماز برگزار میكردند.
- گروه دوم، شامل مسجد های متوسطی میشود كه توسط بزرگان محلی، علما و یا مشاركت عمومی مردم ساخته می شد. در بسیاری از این مساجد ها برای پیشنماز و دیگر افراد مسجد، شرط خاصی وجود نداشت و از محدودیتهایی كه در مساجد نوع اول ایجاد میشد، خبری نبود. هرچند باید توجه داشت كه بعضی اوقات، پیرامون هر مذهب برای خود مسجد جداگانهای میساختند كه پیشنماز و مدرسان آن از پیروان شاخههای همان مذهب بودند.
- گروه سوم ، شامل مسجد- مدرسهها میشود. با وجود آنكه تعداد این مسجد - مدرسه ها بسیار اندك و انگشت شمار است، اما اهمیت آنها از جهت اینكه دو عملكرد عبادی و آموزشی، همزمان و به موازات یكدیگر، هر كدام بخشی از فضای كالبدی را به خود اختصاص دادهاند، قابل توجه است. مسجد و مدرسه بسیار جالب آقا بزرگ در كاشان ، و مسجد و مدرسه سید در اصفهان از بارزترین نمونه های این گروه از مسجدها هستند.
گروه چهارم، شامل مسجدهای بسیار كوچكی میشود كه عمدهترین و شاید تنها عملكرد آنها، جنبه عبادی آنها بوده است و تنها در آنها نماز بجا آورده می شد. مثلاً در نایین برخی از مسجدهای كوچك هستند كه مساحتی درحدود ده متر مربع دارند. این مسجدها توسط افراد خیرخواه در محلهها یا در امتداد بدنه بازار و مراكز اقتصادی ساخته می شدند.
مسجدهای اولیه بسیار ساده ساخته میشدند و فضای كالبدی آنها متشكل از شبستانی بدون در بود كه در جلوی آن حیاط یا فضای باز نیمه محصوری وجود داشت. بتدریج و با گذشت زمان و روی كار آمدن حكومتهای سلطنتی، بر عظمت و شكوه معماری مسجدها افزوده شد.
در ایران، عناصری از معماری بومی در فضای كالبدی مسجدها مورد استفاده قرار گرفت. ایوان، یكی از این عناصر بود. نخست، یك ایوان در شبستان اصلی و سپس دو ایوان روبهروی یكدیگر كه اغلب یكی به ورودی اختصاص داشت، به ساختمان مسجد اضافه شد. تعداد این ایوانها در مرحلهای از تكامل طرح مسجد، به چهار عدد رسید. عنصر دیگر، عبارت از چهار طاقیهایی بود كه در پیش از اسلام به عنوان بخشی از فضای آتشكدهها و آتشگاهها مورد بهرهبرداری واقع میشد و پس از اسلام بعضی از آنها به عنوان مسجد مورد استفاده قرار گرفت. این عنصر و گنبد به صورت گنبد خانه، در بخش شبستان اصلی مسجد به كار گرفته شد و بر عظمت فضای مسجد افزود. بدین ترتیب روند شكلگیری فضای كالبدی مسجد منجر به تكوین طرح فضاهای چهار ایوانی شد. طرح فضاهای چهار ایوانی كه پیش از اسلام نیز شناخته شده بود، متأثر از جهانبینی و فرهنگ ایران باستان و در ارتباط با جهات چهارگانه مقدسی كه در ارتباط با فضای مثالی و توجه به حركت و سیر خورشید، شكل گرفته بود. طرح مزبور چنان مورد استقبال قرار گرفت كه نه تنها در ساختمان مسجدها، بلكه در بنای مدرسهها و كاروانسراها نیز به كار برده شد. البته این طرح بیشتر در مسجدها و سایر بناهای بزرگ به كار برده میشد و عمومیت استفاده از آن، مانع از تكوین در فضاهای معماری نمیشد.
مسجدهای جامع، از جنبة روند شكلگیری فضاهای كالبدی، به دو گروه تقسیم میشوند. گروه اول، شامل مسجدهایی كه ساختمان آنها در طول تاریخ تغییر شكل پذیرفته و در هر دوره، فضاهایی به آنها الحاق شده و بخشهایی از آن را تغییر شكل دادهاند. مسجد جامع اصفهان نیز كه هستة اولیة آن پیش از زمان آلبویه ساخته شده بود، در دورة مزبور و پس از آن در عهد سلجوقیان و در دورههای بعد، همواره شاهد تغییراتی در فضای كالبدی خود بوده است.
گروه دوم، شامل مسجدهایی است كه از ابتدا با نقشهای از پیش طرح شده ساخته میشدند. و هیچ تغییر شكلی را نمیپذیرفتند. این مسجدها كه اغلب متعلق به دورة صفویه و بعد از آن هستند، بیشتر به صورت بنایی مجزا از فضاهای كالبدی پیرامون خود و گاهی بیتفاوت نسبت به آنچه در برخی از جوانب و اطرافشان وجود داشت، ساخته میشدند. این مسجدها با داشتن یك ورودی عظیم و با شكوه ، خود را از فضاهای اطرافشان متمایز میساختند و نظر بیننده را جلب می كردند.
تزیین بناهای مذهبی با آجر كه در زمان سلجوقیان رایج، و در دورة ایلخانان تكامل یافته بوده، در دورة صوفیان جای خود را به تزیین پركار و گستردة كاشیكاری داد. تزیین ساختمان به طور عمده متوجه فضای درونی بنا بود و پوستة خارجی بنا بسیار ساده بود و در اغلب موارد با كاهگل پوشانده میشد. تنها جایی كه در نمای خارجی تزیین میشد و خود را جلوهگر میساخت، فضای ورودی بنا بود. تزیین ورودی مسجدها و سایر بناها از دورة ایلخانان به بعد، بسیار مورد توجه قرر گرفت. در این بناها، فضاهای ورودی، بسیار مرتفع و با شكوه ساخته میشد.
بعد از دورة هخامنشی گنبد، كه در پی نیاز و ضرورتی فنی - ساختمانی، برای پوشش فضای بزرگ بدون استفاده از چوب، در زمان اشكانیان اختراع شد و در آن دوره و سپس در عهد ساسانیان در ساختمان كاخها و آتشكدهها مورد استفاده قرار میگرفت و پس از آن برای پوشش بخشی از آن فضای شبستان به كار گرفته میشد به سبب استفاده زیاد از آن در مسجدها و سایر فضاهای مذهبی موجب شد كه مفهومی سمبلیك كسب كند و به عنوان نشانه و سمبلی برای فضاهای مذهبی مورد توجه قرار گیرد. جنبة نمادی و سمبلیت گنبد از چنان قدرتی برخوردار شد كه امروزه برای بیان جنبة مذهبی ساختمان مسجد ها، مورد استفاده قرار میگیرد و هنوز هیچ عنصر و شكلی نتوانسته است جای آن را بگیرد و حتی تصور چنین تحولی در آیندة نزدیك دشوار به نظر میرسد.
مناره: همان گونه كه از مفهوم واژه آن بر میآید، عنصری جهت تبادل اطلاعات از راه دور توسط آتش، و به طور كلی محل آتش بود و پیش از اسلام كاربرد داشت. این عنصر پس از اسلام ابتدا به صورت ساده و منفرد برای خواندن اذان و آگاه كردن مسلمانان از وقت نماز به كار میرفت. عنصر مزبور پس از قرن پنجم و ششم هجری، پس از پذیرش كاربردی فنی در جنب سر در ورودیها و جنب ایوانهای اصلی مسجدها و سایر بناهای مذهبی، به صورت عنصری نمایشی و تزیینی درآمد و جنبهای نمادی به خود گرفت.
نكتة بسیار مهم در مورد عناصر فوق، این است كه با وجود آن كه امروزه آنها به عنوان سمبل و نشانهای از فضاهای مذهبی شناخته شدهاند، اما این امر لزوماً به این معنی نیست كه عناصر مزبور در زمان گذشته و در همة دورهها و در همة شهرها، دارای چنین مفهومی كه امروزه دارند، بودهاند؛ هر چند كه پذیریش وجوه مشتركی بین مفاهیم و جنبة ادراكی آنها در طول تاریخ ممكن است.
مساجد بادگیردار: در اقلیمهای كویری خشك و گرم، ساختن سرسراها، گل افرنگها، هواكشها و بادگیرهای حفرهای در تیزه گنبدی پوششهای عرفها، رواقها، شبستانها موجب نوررسانی و تهویه و كوران هوا و خنكسازی فضاها میشود. همچنین وجود بادگیرهای مرتفع باداشتن فضاهای كانال وسیع در نقاط مشخص سبب كشش باد به درون فضاها میشود. در مواردی وجود بادگیریهای مضاعف در محراب و شبستان هوای محیط را مطبوع می كند.
- مسجد جامع بزرگ یزد
- مسجد جامع قدیم
- مسجد جامع نو
مسجد جامع (جمعه) بزرگ یزد
یكی از مساجد بزرگ جامع ایران و درخشانترین بنای شهر یزد مسجد جامع آن است.
بنایی است قدیم و بسیار فاخر و جمیل. درخشندگی كاشیها، بلندی منارها، زیبایی گچكاری، گشادگی صحن، خوابیدگی و بالاخره شبستان زمستانی وسیع هر یك عنصری و عاملی از بزرگی، زیبایی، هنرمندی این یادگار ارجمند و دست پرودة هزار سالة یزد است.
وصف معماری و هنر ساختمانی آن را محمد كریم پیرنیا در یادداشتهای راهنماوار مربوط به آن شهر چنین كرده است:
«ایوان بزرگ و غرفه ها و گوشوارها و بزوارها و رواقها و طبنیهای آن همه در حد زیبایی است و معماری با شكوه پارتی را با همه جلال و احتشام و نغزی و ریزه كاریش به یاد میآورد.
قوسهای جناغی خوش اندامش كه تناسب 4 و 3 دارد در عین نغزی ژرفنگری معماری ایرانی را در استواری بنا نشان میدهد. تكیة بلند و سر در آسمانش با اینكه اندامی بس كشیده دارد بر شانهای نازك ایستاده و فشار عمودی منارههای كه آفریدة ذوق هنرمندان ایرانی است جزرهای باربر آنرا نغز و نازك كرده است. روشنایی گنبد با وضع طاقچههای گچ اندود در برابر روزنهای مشبك بنحوی شاعرانه تأمین شده.»
با وجود آنكه این مسجد از آثار دینی در شهر یزد و از نمودهای با ارزش و معماری تاریخی ایران است نخستین مطالعة دقیق عبارت است از مقالة تحقیقی ماكسیم سیرو كه تحت عنوان زیر نشر شده است:
تحقیق در باب مسجد جامع یزد از دو قسمت تشكیل می شود. یكی اطلاعات تاریخی منقولات مربوط به مسجد جامع قدیم كه فعلاً اثری از آن باقی نیست. دیگر آنچه مربوط به مسجد جامع كنونی كه از عصر مظفری است و آن را بر جای مسجد جامع قدیم ساختهاند.
در زبان فارسی، مقالة مختصری كه دربارة این مسجد نشر شده از آن علی جندقی یزدی است.
شامل ورد77صفحه ای
قیمت فایل فقط 26,000 تومان
برچسب ها : اشكال هندسی , رنگ , معماری , گنبد , ایوان , دالان , شبستان , كتیبه , مسجد